Tìm hiểu về các chỉ số, các đặc tính và công dụng của "Nhiên liệu" và "Dầu bôi trơn" trên xe ô tô.

TỔNG QUAN VỀ NHIÊN LIỆU VÀ CÁC VẬT LIỆU BÔI TRƠN TRÊN Ô TÔ

1. Khái quát về nhiên liệu

• Nhiều loại nhiên liệu và vật liệu bôi trơn được sử dụng trên xe ôtô. Một trong số chúng có chứa những chất rất độc và dễ cháy và phải được xử lý cẩn thận.
• Xin hãy lưu ý rằng nếu những loại nhiên liệu hay vật liệu bôi trơn được sử dụng nhầm lẫn, nó có thể gây nên hư hỏng nặng đế các chi tiết. Điều quan trọng là phải nắm được các loại nhiên liệu và vật liệu bôi trơn khác nhau.

a. Nhiên liệu là gì ?

Nhiên liệu được dùng chủ yếu cho ôtô bao gồm xăng và nhiên liệu diesel (dầu nhẹ), cùng với cồn, LPG và các loại nhiên liệu khác.

Ở đây, chúng ta sẽ thảo luận hai loại nhiên liệu phổ biến: Xăng và nhiên liệu diesel.

LƯU Ý:

Xăng bị biến chất theo thời gian.

b. Khái quát về xăng

• Xăng là một hợp chất của Hyđrô Cacbon được sản xuất bằng chưng cất dầu mỏ.
• Xăng là chất dễ bay hơi và tạo ra nhiệt lượng lớn.

Xăng cũng thoả mãn những điều kiện để dùng làm nhiên liệu cho ôtô sau đây:

• Không có chất độc hại

 • Có tính chất chống kích nổ cao.

• Giá thành tương đôi thấp. Vì những lý do đó mà xăng được sử dụng làm nhiên liệu cho động cơ xăng.

CHÚ Ý:

 Xăng dễ bay hơi, và sẽ bốc hơi thành một khí dễ cháy ngay khi tiếp xúc với không khí. Do nó dễ bắt cháy bằng một tia lửa nhỏ và vì vậy rất nguy hiểm, nó phải được sử dụng cẩn thận

c. Trị số ốc tan là gì đối với động cơ xăng là gì ?

• Trị số ốc tan là một trong những tiêu chi đại diện cho đặc tính của xăng và đại diện đặc tính chống kích nổ.
• Xăng với trị số ốc tan cao ít gây nên tiếng gõ cho động cơ hơn so với xăng có trị số ốctan thấp.
• Để tăng trị số ốctan của xe, một số loại xăng có chứa chì, trong khi những loại khác không có chì. Do một số loại động cơ được thiết kế để sử dụng xăng có chì, trong khi một số loại khác được thiết kế để sử dụng xăng không chì, cần phải sử dụng đúng loại xăng.

LƯU Ý:

Tiếng gõ được tạo ra do sự chát không bình thường của xăng trong xylanh. Tiếng gõ này sinh ra do hiện tượng gõ liên tục vào thành xylanh, nó làm giảm công suất của động cơ.

d. Nhiên liệu diesel

• Nhiên liệu diesel (đôi khi được gọi là "dầu nhẹ") là hợp chất của Hyđrô Cacbon mà được chưng cất sau xăng và dầu hoả mà đã được chưng cất từ dầu mỏ ở nhiệt độ từ 150 đến 370OC.
• Nhiên liệu diesel được sử dụng chủ yếu để chạy động cơ diesel.

CHÚ Ý:

•  Không giống xăng, nhiên liệu diesel cũng có tác dụng bôi trơn.
• Không được dùng lần nhiên liệu do nếu xăng được đổ vào động cơ diesel do nhầm lẫn, nó có thể là hư hỏng bơm cao áp và vòi phun.
• Nhiên liệu diesel được chia thành nhiều loại, chủ yếu dựa vào độ lỏng của nó, do độ lỏng giảm xuống khi nhiệt độ giảm. Loại nhiên liệu sử dụng phải phụ thuộc vào môi trường (nhiệt độ) sử dụng. 
• Trị số cêtan Trị số cêtan cho biết khả năng bốc cháy của nhiên liệu diesel. Trị số cao hớn, khả năng bốc cháy của nhiên liệu sẽ tốt hơn và sẽ có ít tiếng gõ hơn. Giá trị cêtan nhỏ nhất có thể chấp nhận được của nhiên liệu sử dụng cho động cơ diesel ôtô cao tốc là khoảng 40 đến 50.

LƯU Ý: Tiếng gõ diesel sinh ra khi khoảng thời gian trước khi bốc cháy (thời gian cháy trễ) quá dài, như khi sử dụng nhiên liệu có trị số cêtan thấp, với nhiệt độ thấp hay tốc độ thấp. Khi khoảng thời gian trước khi bốc cháy dài, nhiên liệu còn lại trong xylanh sẽ cháy hay nổ cùng một lúc, làm cho áp suất tăng lên đột ngột. Điều này tạo ra một tiếng gõ lớn.

Các loại vật liệu bôi trơn Hầu hết các chất bôi trơn trên ôtô tạo thành từ dầu mỏ và có nhiều loại phụ gia.

2. các loại dầu bôi trơn

- Dầu động cơ

•  Động cơ xăng
•  Động cơ Diese

- Dầu bánh răng

•  Hộp số
•  Vi sai
• Hệ thống lái

- Mỡ

•  Gầm xe
•  Mỡ MP (Đa dụng)
•  Mỡ vòng bi bánh xe
•  Mỡ Lithium gốc xà phòng Molybdenum
•  Các loại đặc biệt khác
•  Mỡ Lithium gốc xà phòng Glycol
•  Mỡ chịu nhiệt cao
•  Phanh đĩa
•  Moayơ

- Dầu thuỷ lực

•  Dầu hộp số tự động
•  Dầu trợ lực lái
•  Dầu phanh
•  Dầu giảm chấn
•  Hệ thống treo

- LLC (nước làm mát có tuổi thọ cao)

- Keo

•  Làm kín tĩnh (Gioăng)
•  Làm kín động (Phớ

LƯU Ý: Chất bôi trơn được phân loại thành dầu và chất lỏng theo mục đích sử dụng.

3. Công dụng của từng loại dầu bôi trơn

a. Dầu: mục đích chính là bôi trơn.

b. Dầu thuỷ lực: Mục đích chính là vận hành các chi tiết của hệ thống bằng áp suất thuỷ lực

c. Dầu động cơ: Dầu động cơ bôi trơn các chi tiết bên trong của động cơ.  Các phương pháp phân loại mô tả những tính chất của dầu động cơ như sau: SAE SAE (Hiệp Hội Kỹ Sư Ôtô) phân loại theo độ nhớt của dầu động cơ API / ILSAC (Viện Dầu Mỏ Hoa Kỳ / Uỷ Ban Chứng Nhận và Tiêu Chuẩn Hoá Bôi Trơn) phân loại theo chất lượng của dầu động cơ ACEA (Association des Constructeurs Europ-ens de l'Automobile) Nó được uỷ quyền bởi Hiệp Hội Dầu Châu Âu.

CHÚ Ý:

•  Dầu động cơ cho động cơ diesel và xăng là khác nhau. Áp suất nén và áp suất cháy bên trong động cơ diesel rất cao và một lực lớn tác dụng lên các chi tiết chuyển động quay. Do đó, dầu động cơ dùng trong động cơ diesel phải tạo thành một màng dầu rất chắc. Tuy nhiên, hiện nay một loại dầu cho cả động cơ diesel và xăng đã được sản xuất.
•  Dầu động cơ bị biến chất do ôxy hoá hay nhiệt, và phải được thay thế định kỳ

4. Chức năng của dầu động cơ

Dầu động cơ có 4 chức năng chính như sau:

• Bôi trơn Dầu động cơ bôi trơn các bề mặt kim loại tiếp xúc với nhau trong động cơ bằng cách tạo thành một màng dầu phủ lên chúng, do đó giảm tối thiểu ma sát giữa các bề mặt kim loại
• Làm mát Dầu động cơ làm mát bằng các hấp thụ nhiệt từ những khu vực mà không thể làm mát dễ dàng bằng hệ thống làm mát, như píttông và các bề mặt tiếp xúc với nhau
• Làm sạch Dầu động cơ cuốn những cặn bẩn tạo ra do sự cháy và các hạt kim loại vào trong dầu, và không cho phép chúng bám vào các chi tiết bên trong
• Làm kín Dầu động cơ tạo thành một màng dầu giữa píttông và xylanh. Nó có tác dụng giảm đến mức thấp nhất khí cháy lọt ra ngoài

5. Phân loại dầu

a. Phân loại độ nhớt của dầu theo chỉ số SAE :

 Những chỉ số này cho biết nhiệt độ môi trường mà một loại dầu nào đó có thể được sử dụng. (Ví dụ "10W-30") Số này lớn hơn dầu có độ nhớt cao hơn. Dầu có trị số độ nhớt mô tả trong phạm vi nhu SAE 10W-30 được gọi là dầu "đa cấp". Nếu chữ số đầu tiên, ví dụ như số 10, thấp, dầu sẽ ít bị đặc lại dưới nhiệt độ thấp. Nếu chữ số thứ hai, ví dụ như số 30, cao, dầu sẽ ít bị loãng ra dưới nhiệt độ cao. Chữ "W" có nghĩa là "Winter - Mùa đông", cho biết bằng độ nhớt này được áp dụng cho nhiệt độ thấp

b. Phân loại theo chất lượng Phân loại chất lượng dầu API:

 Cho biết mức độ của điều kiện lái xe mà dầu có thể chịu được. Đôi với động cơ xăng, dầu được phân cấp từ SA đến SL, mặc dù dầu SE hay cao hơn được dùng cho ôtô. Cấp dầu SL là cấp chất lượng cao nhất của dầu*. Đối với động cơ diesel, dầu được phân cấp từ CA đến CF-4, với CF-4 là cấp chất lượng cao nhất*. * cho đến tháng 3/2002 Phân loại chất lượng dầu ILSAC: Ngoài việc vượt qua được tiêu chuẩn API, những loại dầu này đã vượt quá kiểm tra tiêu hao nhiên liệu ILSAC. Chúng được phân loại GF-1 và F-2 tuỳ theo tính năng kinh tế nhiên liệu của chúng. GF-2 là cấp cao nhất

6. Các loại dầu bôi trơn khác

a. Dầu bánh răng

Dầu bánh răng có trị số độ nhớt và chất lượng cao để chịu được áp suất cao sinh ra do các bánh răng ăn khớp với nhau. Dầu bánh răng được chia theo ứng dụng của chúng, như cho hộp số, vi sai hay hệ thống lái thường v.v. Cũng như dầu động cơ, dầu bánh răng cũng được phân loại theo độ nhớt (phân loại SAE) và đánh giá chất lượng (phân loại API)

b. Mỡ

Mỡ là một chất bôi trơn dạng nửa rắn. Hãy cẩn thận để sử dụng đúng loại

CHÚ Ý: Mỡ khoáng có ảnh hưởng tiêu cực đến các chi tiết bằng cao su, như các cúppen của xylanh phanh bánh xe sẽ bị cứng lại. Hãy bôi mỡ gốc xà phòng litium glycon vào các chi tiết cao su  Mỡ đa dụng (MP) Màu mỡ Vàng nhạt Những nơi sử dụng

•  Vòng bi bánh xe
•  Khớp các đăng
•  Hộp cơ cấu lái Mỡ vòng bi bánh xe Màu mỡ Vàng nhạt Những nơi sử dụng Vòng bi bánh xe

Mỡ có gốc xà phòng Liti Đisunphua Môlipđen Màu mỡ Màu đen Những nơi sử dụng

•  Thanh răng & trục vít
•  Bán trục Mỡ gốc xà phòng Litii Glycol Màu

Mỡ Màu hồng Những nơi sử dụng

•  Xylanh chính
•  Xylanh cắt ly hợp
•  Xylanh bánh xe
•  Càng phanh đĩa Mỡ chịu nhiệt cao

Màu mỡ Màu vàng nhạt xám Những nơi sử dụng

• Mâm phanh Mỡ phanh đĩa

Màu mỡ Màu xám Những nơi sử dụng

• Tấm chống ồn của đĩa phanh Mỡ moay ơ cắt ly hợp

Màu mỡ Màu đen Những nơi sử dụng

• Moay ơ cắt ly hợp

 Dầu thuỷ lực Có vài dầu thuỷ lực được dùng trong ôtô: dầu hộp số tự động, dầu trợ lực lái, dầu phanh v.v. Những loại dầu này có phạm vi ứng dụng rộng rãi, bao gồm truyền công suất, điều khiển thuỷ lực và bôi trơn )

c. ATF (dầu hộp số tự động)

ATF là một loại dầu có chất lượng và độ tinh chế cao, được sử dụng chủ yếu trong hộp số tự động (A/T). Trên thị trường, 5 loại dầu ATF được sử dụng: D-II, Loại T, T -II, T-III và T-IV.

LƯU Ý:

• ATF loại "T" , "T- II" và "T- III" đã ngừng sản xuất sau khi giới thiệu loại "T-IV".

CHÚ Ý: • Nhiều loại dầu khác nhau được sử dụng tuỳ theo kiểu hộp số. Do đó, trước khi thay ATF, chắc chắn rằng hãy tham khảo ký hiệu dầu trên quay thăm hay nút xả dầu, và chương bôi trơn trong phần chuẩn bị của hướng dẫn sửa chữa 

d.Dầu trợ lực lái

Dầu trợ lực lái đóng vài trò làm dầu thuỷ lực mà tạo ra áp suất thuỷ lực, cũng như bôi trơn cho xylanh trợ lực lái và bơm.

LƯU Ý : ATF loại DEXRONR® II hay DEXRONR® III được sử dụng do loại này thoả mãn được những yêu cầu trên 

e . Dầu phanh

  Hệ thống phanh sử dụng nhiều chi tiết bằng cao su như cuppen, cao su chắn bụi, ống dẫn dầu v.v. Vì lý do đó, dầu phanh được chế tạo từ chất không phải dầu mỏ chủ yếu gồm glycol với ête và este không ảnh hưởng đến các chi tiết bằng cao su và kim loại. Dầu phanh cũng được dùng cho ly hợp dẫn động thuỷ lực Các chú ý khi thao tác

LƯU Ý: Điểm sôi Nó cũng được gọi là điểm khô và điểm sôi khi thành phần nước là 0%. Điểm sôi ướt Nó cũng được gọi là điểm sôi bay hơi và điểm sôi khi thành phần nước là 3.5%  Dầu thuỷ lực Dầu giảm chấn Dầu giảm chấn là dầu thuỷ lực nằm trong giảm chấn của hệ thống treo, chức năng của nó là giảm rung động của lò xo. Nó không thể thay thế được. Nếu có rò rỉ, phải thay thế giảm chấn. Dầu hệ thống treo Dầu hệ thống treo được sử dụng cho hệ thống treo điều khiển độ cao chủ động 

f. LLC (Nước làm mát có tuổi thọ cao)

• LLC là nước làm mát chủ yếu bao gồm ethylene glycol và được hoà trộn với nước. Nó phù hợp vì tất cả các lí do. LLC hạ thấp điểm sôi của nước làm mát. LLC bảo vệ hệ thống làm mát khỏi bị rỉ và ăn mòn. LLC được hoà trộn với nước, và nồng độ được điều chỉnh phải phù hợp với nhiệt độ bên ngoài để tránh đóng băng. Nồng độ LLC cao, nước làm mát sẽ khó đóng băng hơn. Tuy nhiên, nếu nồng độ LLC quá cao, tính năng của nó sẽ bị giảm đi. Hay dùng LLC có nồng độ 30 đến 50%.
• LLC phải được thay thế định kỳ, do nó bị giảm chất lượng trong khi sử dụng.

LƯU Ý: Tiêu chuẩn cho nồng độ của nước làm mát và nhiệt độ giới hạn đóng băng như sau: Nồng độ 30% - Khoảng -16ºC Nồng độ 50% - Khoảng - 35ºC

g . Keo

• Keo là một loại gioăng dạng lỏng dùng để tránh rò rỉ khi được bôi vào những bề mặt lắp ráp của gioăng các te dầu hay tương tự Các loại keo Keo làm kín màu đen (Three bond 1280) Màu keo làm kín Màu đen Khu vực sử dụng Các te dầu động cơ Keo làm kín 1281(Three bond 1281) Màu keo làm kín Màu đỏ Khu vực sử dụng Vỏ hộp số
• Keo làm kín 1282B(Three bond 1282B) Màu keo làm kín Màu đen Khu vực sử dụng Nút xả nước Keo làm kín 1131(Loctite No. 518)(Three bond 1131) Màu keo làm kín Màu trắng Khu vực sử dụng Khu vực sử dụng: cho hộp số A24#, vỏ hộp số tự động Keo làm kín 1324(Three bond 1324) Màu keo làm kín Màu đỏ Khu vực sử dụng Ren của chi tiết xiết chặt -13- Keo làm kín 1344(Loctite No. 242)(Three bond 1344) Màu của keo Xanh lá cây Khu vực sử dụng Làm kín các ren Các chú ý khi sử dụng